„Z dala od typowych dla Górnego Śląska chmur dymu i pyłu, daleko od huku i szumu jego nader rozgałęzionego przemysłu leży prawdziwie sielankowej piękności uzdrowisko Jastrzębie-Zdrój” – tak o naszym mieście w 1879 r. pisał doktor Weissenberg – główny lekarz uzdrowiskowy. Być może te walory sprawiły, że zaledwie kilka lat później przyjechały tu siostry Boromeuszki i rozpoczęły opiekę nad schorowanymi dziećmi. Pewne jest jednak to, że z początku mała działalność, przerodziła się w zakład mający największe sukcesy w leczeniu dzieci.
Jest końcówka XIX w. Dzięki staraniom doktora Witczaka w 1891 roku zostaje powołana fundacja na rzecz utworzenia sanatorium dla dzieci katolickich. Póki co, pierwsi małoletni kuracjusze muszą korzystać z wynajmowanych pokoi, a przybyłe siostry Boromeuszki mieszkać w prywatnej willi. Jednak już z początkiem kolejnego roku zostaje zakupiona przez fundację działka wraz z istniejącymi na niej nieruchomościami: willą „Sanssouci” i budynkami gospodarczymi. Jesienią tego samego roku siostry wprowadzają się do nowej siedziby. Na parterze urządzają kaplicę, poświęconą 8 grudnia 1892 r. w święto Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, a dom nazwany zostaje później „Domem Marii”. Od teraz nic nie stoi na przeszkodzie, aby w warunkach na wysokim poziomie sprawować opiekę nad dziećmi i pomagać im szybciej wrócić do zdrowia.
Siostry z dużym zaangażowaniem rozpoczynają pracę. Co roku na leczeniu przebywa ponad setka dzieci, które dzięki fundatorom z kuracji korzystają niemal za darmo. Po tak licznych odwiedzinach chorych zakład rozbudowuje się początkowo o izolatkę i urządzenia sanitarne. Później dobudowane zostaje piętro, dodatkowe skrzydła boczne i duża jadalnia. Działalność bardzo szybko się rozwija i w kolejnych latach powstają łaźnie do zabiegów, a budynki wyposażane są w centralne ogrzewanie.
W roku 1904 w lecznicy przebywało 404 dzieci z całego Śląska. W 1905 r. liczba podopiecznych wzrosła z 543 do nawet 834 w następnym roku. Na podarowanej przez doktora Witczaka parceli wybudowano dom mieszkalny dla sióstr o nazwie „Dom św. Józefa”, w którym było miejsce dla małych kuracjuszy, a cztery lata później powstał „Dom Aniołów Stróżów” przeznaczony wyłącznie dla chłopców. Siostry zakonne zakupiły również willę „Feniks” wraz z ogrodem. Było to więc już 5 pawilonów z pensjonatem dla dorosłych i pomieszczeniami dla dzieci na około 400 łóżek. Dzięki tym inwestycjom rocznie w zakładzie przebywało ponad 1000 małych pacjentów! Na miejscu były łazienki kąpielowe dla dzieci co chroniło przed przeziębieniem i dawało możliwość wypoczynku po zabiegu. Swoją działalność zakład reklamował jako miejsce dla osób zmęczonych zgiełkiem światowym o słonecznych i schludnych pokojach oraz dobrą kuchnią.
Wybuch I wojny światowej w 1914 r. spowodował zastój działalności uzdrowiska, którego obiekty zostały przekształcone w szpitale wojskowe. Pomimo wojny tego roku w Fundacji NMP leczyło się 1180 dzieci, a w następnym 817. Przed II wojną światową zakład został podzielony i własnością sióstr Boromeuszek została willa „Maria” i „Dom św. Józefa”. Pozostałe budynki należały do fundacji. 2 maja 1945 r. z wygnania powróciły siostry i wznowiły swoją działalność pod nazwą „Zakład św. Józefa”. Trzy lata później „Zakład Marii” i „Dom Aniołów Stróżów” przejął Polski Czerwony Krzyż, nadając im wspólną nazwę „Caritas”. 20 marca 1950 r. na mocy ustawy rządowej o przejęciu dóbr kościelnych władze uzdrowiska przejęły zachodnie skrzydło budynku. W obawie przed przejęciem całości, przekształcono kaplicę na kościół parafialny, który sprawuje swoją rolę do dziś.
Źródło:
„Jodobromowe uzdrowisko solankowe Jastrzębie Zdrój na Górnym Śląsku” opracował dr Weissenberg, przekład z niemieckiego Mieczysław Kula
„Jastrzębie-Zdrój - obrazy z przeszłości” praca zbiorowa, wyd. Urząd Miasta Jastrzębie-Zdrój
„Jastrzębie-Zdrój – dzieje uzdrowiska 1861-1994” praca zbiorowa, wyd. Urząd Miasta Jastrzębie-Zdrój
